ครอบครัวผูกพันด้วยสื่อสร้างสรรค์ เพิ่มเวลาอบอุ่นห่างไกลหน้าจอ
สื่อดีจะช่วยให้การเล่นมีคุณค่าและความหมายในการส่งเสริมพัฒนาการของเด็กปฐมวัย สิ่งสำคัญพ่อแม่ ผู้ปกครอง และครู ต้องเลือกใช้สื่อให้เหมาะสมกับพัฒนาการตามวัยของเด็ก
ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านกลิ้งกลอง ตำบลนาเมืองเพชร อำเภอสิเกา จังหวัดตรัง ร่วมกับกลุ่ม wearehappy องค์กรสาธารณประโยชน์ ภายใต้ โครงการมหัศจรรย์นิเวศ 3 ดีเพื่อเด็กปฐมวัย สำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา (สำนัก 11) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ใช้แนวคิด 3 ดี (สื่อดี พื้นที่ดี และภูมิดี) เพื่อส่งเสริมให้ครอบครัวได้ใช้สื่อสร้างสรรค์ ส่งเสริมการเรียนรู้ให้กับเด็กได้มีพัฒนาการที่เหมาะสมตามวัย ด้วยการชอวนลูกเล่น ทำสื่อและจัดพื้นที่ ในครอบครัวสำหรับเด็ก
นางสาวอารีย์ ดำมีศรี ครูผู้รับผิดชอบโครงการฯ และ นางสาวสุคนธา เรืองศรี ครูศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านกลิ้งกลอง ตำบลนาเมืองเพชร อำเภอสิเกา จังหวัดตรัง คุณครูทั้งสองได้นำแนวคิด 3 ดี (สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี) ขยายไปสู่ครอบครัวของเด็ก จำนวน 29 ครอบครัว โดยการสร้างความเข้าใจ ช่วยสนับสนุนและส่งเสริมให้ผู้ปกครองของเด็กสามารถสร้างสื่อจากวัสดุเหลือใช้ที่หาได้ง่ายในบ้าน เช่น แผงไข่ ฝาขวดน้ำ ขวดน้ำดื่ม แกนกระดาษทิชชู่ หรือแก้วกระดาษ เป็นต้น สามารถนำมาทำของเล่นให้กับลูกเองแบบง่ายๆ และได้เรียนรู้เทคนิควิธีการใช้สื่อในการเล่นกับลูก โดยใช้เวลาเรียนรู้การผลิตสื่อเพียง 5-10 นาทีเท่านั้น เพื่อดึงเด็กออกจากการใช้เวลากับโทรศัพท์มือ สื่อที่ผู้ปกครองทำจะช่วยเสริมสร้างพัฒนาการกล้ามเนื้อมัดเล็กและมัดใหญ่ พัฒนาทางภาษาและการสื่อสาร พัฒนากระบวนการคิดให้กับลูก เพื่อนำไปสู่การพัฒนาเด็กอย่างมีเป้าหมายจึงเกิดเป็นครอบครัว 3 ดี ที่มีการทำข้อตกลงที่เป็นกติการ่วมกัน 4 ข้อ ดังนี้
- เล่นโทรศัพท์ไม่เกิน 30 นาทีต่อวัน
- ลด ละ เลิก การรับประทานขนมกรุบกรอบและน้ำอัดลม
- เด็กต้องเข้านอนไม่เกิน 2 ทุ่ม
- เด็กต้องมีสัมมาคารวะกับผู้ใหญ่ ไปมา – ลาไหว้
การที่พ่อแม่ ผู้ปกครอง เข้าใจวิธีการผลิตสื่อหรือรู้จักเลือกใช้สื่อในการเล่นกับลูกจะเป็นประโยชน์ต่อการเสริมสร้างพัฒนาการให้กับเด็กทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญา โดยเฉพาะพัฒนาการทางด้านภาษาเป็นสิ่งสำคัญกับเด็กปฐมวัย หากเด็กช่วงวัยนี้สามารถใช้ภาษาเพื่อสื่อสารบอกถึงสิ่งที่ตนเองต้องการกับผู้อื่นได้ จะทำให้เด็กเกิดการเรียนรู้ที่นำไปสู่การพัฒนาทางสติปัญญาและการพัฒนาทางสังคม พ่อแม่หรือผู้ดูแลที่อยู่ใกล้ชิดเด็กควรให้ความสำคัญในการใช้เวลากับเด็ก ผ่านการใช้เวลาร่วมกัน เล่นกับลูก อ่านหนังสือ และทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกัน จะเป็นตัวช่วยกระตุ้นสมองให้เกิดการเรียนรู้ พัฒนาความจำ กระตุ้นให้เกิดจินตนาการความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ส่งเสริมสติปัญญา ความฉลาดทางอารมณ์ และเป็นการสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัว ได้พูดคุย การแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันทางความคิด ความรู้สึก และการปฏิบัติต่อกัน
ดร.สรวงธร นาวาผล ผู้อำนวยการกลุ่ม wearehappyฯ กล่าวเพิ่มเติมว่า “ครอบครัวถือเป็นนิเวศแห่งการเรียนรู้ของเด็กที่สำคัญ ด้วยว่า เด็กเรียนรู้ผ่านการมีปฎิสัมพันธ์กับบุคคล และสิ่งแวดล้อมรอบตัว การจัดให้มีนิเวศสื่อสุขภาวะที่ส่งเสริมประสบการณ์แบบสามดี (สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี) ในครอบครัว พร้อมไปกับการมีสุขภาวะที่ดี 4 ด้าน (กาย จิต สังคม ปัญญา) เป็นการนำแนวคิดการสร้าง “พื้นที่สร้างสรรค์สำหรับเด็ก (Create Space for Children)” มาใช้ เพื่อจัดสภาพแวดล้อมหรือภูมิทัศน์ภายในและภายนอกบ้าน ให้มีบรรยากาศที่สร้างเสริมประสบการณ์การเรียนรู้ โดยพื้นที่หรือมุมต่างๆ เหล่านั้น จะเอื้อให้เด็กเรียนรู้จากปฏิสัมพันธ์ การสัมผัส การสังเกต กับสิ่งแวดล้อมรอบตัวเอง เป็นพื้นที่ที่สนุกสนานและเต็มไปด้วยการเรียนรู้ที่สร้างแรงบันดาลใจให้กับเด็ก”
แนวความคิด 3 ดี (สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี) นั้นเป็นการร่วมกันปรับสภาพแวดล้อมที่อยู่รอบๆ ตัวเด็ก เอื้อต่อการ ส่งเสริมให้เด็กได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ มีกิจกรรมทางกาย เกดิปฏิสัมพันธ์กับสิ่งต่างๆรบอตัว โดยมีผู้ใหญ่ช่วยกันระมัดระวัง ช่วยดูแล สนับสนุน ความปลอดภัยให้กับเด็ก เล่น เรียนรู้กับ สื่อ กิจกรรม พื้นที่ สร้างสรรค์ เหล่านี้เป็นสภาพแวดล้อมสำคัญที่ส่งผลต่อการเรียนรู้ของเด็กๆ
ที่มา: wearehappy